بهبود مستمر عملکرد کمی و کیفی محصولات کشاورزی به دلیل افزایش جمعیت و حفظ امنیت غذایی جهانی لازم و ضروری می باشد که این امر تا حدودی از طریق به زراعی و به نژادی قابل اجرا می‌باشد. افزایش سطح زیر کشت محصولات به کندی صورت می‌گیرد و هزینه زیادی می‌طلبد. از آنجا که در حال حاضر اکثر زمین‌های مناسب زیر کشت هستند بنابراین تامین غذای جمعیت رو به رشد نیاز به افزایش تولید محصولات در واحد سطح و واحد آب دارد.

یکی از عوامل افزایش تولید، بهبود حاصلخیزی خاک می باشد. هر چند استفاده از کودهای معدنی سریعترین راه برای تامین حاصلخیزی خاک به شمار می‌روند، لیکن آلودگی و تخریب محیط زیست و خاک نگران کننده است. بنابراین استفاده از مواد آلی به همراه مصرف بهینه کودهای شیمیایی نقش مهمی در جهت حفظ باروری

و فعالیت حیاتی خاک ایفاء می‌کند. ایران با قرار گرفتن در اقلیم غالب خشک و نیمه خشک نه تنها خاک‌هایش عموماً از نظر مواد آلی فقیر هستند (بیش از 60% خاک ها ماده آلی کمتر از یک درصد) بلکه به جهت بالا بودن دما، ثابت نگهداشتن و حفظ مقدار ماده آلی خاک بسیار دشوار است. از طرف دیگر کشور با بحران شدیدتر کمبود آب مواجه است، به این ترتیب سه اصل مهم کارایی آب، کارایی خاک و کارایی کود که همبستگی تنگاتنگی با هم دارند که بایستی در اولویت قرار گیرند، زیرا روش های صحیح مصرف آب و کود و مدیریت خاک از عمده مسائلی می باشند که کشاورزی پایدار را در طولانی مدت می توانند تضمین نمایند.

در برنامه پایدار تولید محصول، پایداری حاصلخیزی خاک از ارکان اصلی به شمار می‌رود. برای پایداری در حاصلخیزی خاک علاوه بر مصرف کودهای شیمیایی و جبران برداشت عناصر غذایی از خاک باید کاربرد کودهای آلی را جهت افزایش ماده آلی مورد توجه قرار داد. افزایش کربن آلی خاک با بهبود شرایط شیمیایی، فیزیکی و بیولوژیکی خاک باعث افزایش حاصلخیزی و توان تولید خاک می‌گردد.

تولید محصولات زراعی تا اوایل قرن بیستم به حاصلخیزی ذاتی خاک‌ها بستگی داشت. برخی مواد معدنی طبیعی مانند سنگ فسفات، نیترات سدیم، سیلیکات پتاسیم و غیره برای افزایش بهره‌وری یافت شدند و منابع غذایی آلی مانند کودهای حیوانی به خاک اضافه می‌شدند.

اوایل تا اواسط قرن بیستم، منابع مواد مغذی شیمیایی و مصنوعی به طور گسترده مورد استفاده قرار گرفتند.

استفاده از این کودها ارزان بود زیرا در مقادیر زیاد تولید می‌گشتند و سبب واکنش‌های مثبت نسبت به محصول شده بودند.

کودهای مصنوعی خیلی سریع جایگزین مواد مغذی آلی برای تامین عناصر مورد نیاز برای اکثر محصولات تجاری شدند. این کودها در تولید محصولات زراعی برای بهبود بهره‌وری و کیفیت محصول استفاده می‌شدند.

کودها نقش بسزایی در افزایش بهره وری محصولات زراعی در جهان و افزایش سوددهی کشاورزی داشته‌اند. تحقیقاتی که عمدتا در زمین‌های زراعی انجام شد، دستورالعمل‌هایی را برای میزان مصرف کود و نحوه استفاده از آن در محصول ارائه کرد. توصیه‌های کود در قرن بیستم اغلب بر بهره‌وری و اقتصاد محصول متمرکز بود.

نویسنده یا گردآورنده: احمد مشتاقی