گوجه فرنگی

مقدمه‌

گوجه فرنگي با سطح زير کشت جهاني 5/4 ميليون هکتار (و در حدود 140 هزار هکتار در ايران) از مهمترين سبزي هاي ميوه اي به شمار مي آيد. خاستگاه اين گياه، آمريکاي جنوبي است؛ اما بعدها کاشفان اسپانيايي، آن را به اروپا بردند و در حدود 130 سال پيش نيز، از اروپا به ايران وارد شد.

گوجه فرنگي با حدود 3 الي 4 درصد گلوکز و فروکتوز، سرشار از انواع مواد معدني مورد نياز بدن، ويتامين هاي A و C و ليکوپن – از قويترين آنتي اکسيدان هاي ضدسرطان- است که نقش به سزايي در تداوم سلامت انسان ها ايفا مي کنند. علاوه بر اين ها، طعم مطبوع گوجه فرنگي، آن را به بخش مهمي از رژيم غذايي مردمان کشورهاي مختلف تبديل کرده است که به روش هاي گوناگون-  از قبيل تازه خوري يا به عنوان يکي از مواد لازم براي تهيه انواع غذا، سس، رب و نوشيدني-  مصرف مي شود.

گوجه فرنگي در ايران

گوجه فرنگي در ايران به دو منظور «استفاده در صنايع تبديلي و فرآوري» و «تازه خوري»، در مناطق مختلف کاشته مي شود.

گوجه فرنگي مخصوص فرآوري، عمدتاً به صورت کشت تابستانه و در استان هاي فارس، خراسان، آذربايجان، گلستان و تهران به عمل مي آيد و به دليل دارا بودن مواد مناسب و رنگ خاص آن، براي توليد رب با کيفيت بالا بسيار مناسب است؛ به همين علت، بيشتر کارخانه هاي فرآوري گوجه فرنگي در اين مناطق ساخته شده اند.

کشت گوجه فرنگي در مناطق، جنوبي و جنوب غربي ايران – مانند استان هاي فارس، کرمان، هرمزگان، بوشهر و خوزستان که مناطقي گرمسير و نيمه گرمسيرند- عمدتاً پاييزه و زمستانه است. محصول اين مناطق، به علت قيمت بالاتر و کم رنگ تر بودن نسبت به محصول کشت تابستانه، کاربرد کمتري در توليد رب گوجه‌فرنگي دارد و براي تازه‌خوري مناسب‌تر  است.

مسائل و مشکلات گوجه فرنگي و راه حل هاي پيشنهادي شرکت بازارگان کالا:

  ميزان توليد در هکتار و نقش تغذيه مناسب

توليد گوجه فرنگي در ايران، به لحاظ ميزان متوسط عملکرد نسبت به کشورهاي پيشرفته در کشت اين گياه، 30٪ کمتر است (35تن در برابر 50 تن)؛ ضمن آن که از نظر ميزان متوسط عملکرد در کشت پاييزه و زمستانه نسبت به کشت تابستانه، در سطح پاييني قرار دارد.

تيم کار آزموده شرکت بازارگان کالا، پس از مطالعه عوامل مؤثر در افزايش توليد در هکتار و بالا بردن درآمد و سودآوري گوجه فرنگي کاران پاييزه و زمستانه، راهکارهايي را به شرح ذيل طبقه بندي و ارائه کردند:

خاک

به دليل کمبود مواد آلي، بافت نامناسب و آهکي و شور بودن خاک بيشتر مناطق گرمسيري و نيمه گرمسيري ايران؛ و از همه مهمتر، استفاده غير اصولي از کودهاي دامي – که عمدتاً بدون عمليات کمپوست سازي مؤثر مصرف مي شوند – ، هزينه هاي گزافي به کشاورزان تحميل مي شود.

رشد نشاء تا گل دهي

گوجه فرنگي در مرحله رشد ساقه و توسعه پوشش برگي، نياز بسيار به ازت و فسفر دارد.

کود سنگرال اوره فسفات (در جدول پيشنهادي شرکت) علاوه بر تأمين اين عناصر، در کاهش pH نيز مؤثر است. کودهاي نواتک هم با آزادسازي تدريجي ازت، ضمن تأمين متناسب اين عنصر، در کاهش هزينه هاي کشاورزي و آلودگي هاي زيست محيطي مؤثرند.

مرحله تشکيل ميوه تا برداشت ميوه

در اين مرحله، نياز گياه گوجه فرنگي به سه عنصر اصلي ازت، فسفر و بخصوص پتاسيم؛ و نيز، ريزمغذي ها افزايش مي يابد. البته نبايد در مصرف کودهاي ازته افراط کرد؛ زيرا مصرف بيش از حد ازت بر اندازه، رنگ، مزه و درصد مواد جامد ميوه گوجه فرنگي اثر

منفي گذارده، مقاومت گياه را نسبت به برخي بيماري ها کاهش مي دهد.

مصرف کافي پتاسيم و ريزمغذي ها در اين مرحله، باعث افزايش ميزان ويتامين C، قرمزتر شدن رنگ، زودرسي و گوشت دارتر و سفت شدن ميوه گوجه فرنگي شده، مقاومت گياه را نسبت به انواع تنش ها، آفات و بيماري ها مي افزايد و باعث بالا رفتن ميزان توليد و بازارپسندي محصول مي شود. در ضمن، گياه را در برابر شوري و کم آبي مقاوم تر مي کند و بازيافت آب و کود را نيز افزايش مي دهد.

علاوه بر اين عناصر، دو عنصر کلسيم و منيزيم هم در کيفيت گوجه فرنگي نقش اساسي بازي مي کنند. مصرف کافي کلسيم، سبب سفت تر شدن ميوه، بهبود خاصيت انبارداري و کاهش صدمات در حمل و نقل؛ و کمبود اين ماده، باعث افزايش پوسيدگي گلگاه، ترک خوردن گوجه فرنگي و شيوع برخي بيماري هاي قارچي مي شود.