معرفی کشت
مقدمه
نام علمي سيب‌زميني Solanum-tuberosum از تيره گوجه‌فرنگي به‌نام Solanaceae مي‌باشد. سيب‌زميني از گياهان بومي نيم‌كره غربي است و منشاءآن از سلسله جبال آند در بوليوي و پرو مي‌باشد. كشت سيب‌زميني در پرو 2000 سال قدمت دارد، سيب‌زميني به‌وسيله اسپانيايي‌ها در قرن شانزدهم به اروپا برده شد و از آنجا به ساير نقاط جهان راه يافت.
سيب‌زميني در جهان
سيب‌زميني تقريباً در سال 1570 ميلادي از آمريکاي جنوبي به اسپانيا معرفي شد و از اين کشور به ديگر نقاط اروپا برده شد و کمتر از 100 سال بعد در بسياري از مناطق اين قاره کشت آن آغاز گرديد. اين گياه تقريباً در سال 1610ميلادي در هند، 1700ميلادي در چين و 1766ميلادي در ژاپن معرفي شد و براي اولين بار در ابتداي قرن هجدهم بوسيله مهاجران ايرلندي به آمريکاي شمالي برده شد. در اروپا به دليل شباهت برگ اين گياه با برگ تاجريزي سمي، ابتدا به‌عنوان گياهي سمي شناخته شد.
سيب‌زميني در ايران
کشت سيب‌زميني در ايران از جنوب تا شمال كشور رايج است و سطح زير کشت آن در حال حاضر به حدود 184هزار هكتار مي‌رسد که از اين ميزان حدود 52/98% آن آبي و بقيه ديم مي‌باشد. استان اردبيل با 79/13% اراضي زير كشت در مقام اول و استان‌هاي همدان، اصفهان، كرمان، فارس و كردستان مقام‌هاي دوم تا ششم را احراز مي‌نمايند.
عملکرد
عملكردسيب‌زميني به طور ميانگين در كشت آبي 24477 كيلوگرم و در كشت ديم 6874 كيلوگرم در هكتار مي‌باشد. بالاترين توليد در استان همدان به‌ميزان 30504 کيلو‌گرم مي‌باشد.
توليد سيب‌زميني در جهان ساليانه300-280 ميليون تن برآورد ميشود. در دنيا هيچ محصولي از نظر رفع نياز غذايي انسانها نمي‌تواند با سيب‌زميني رقابت كند، در بحران جنگ و قحطي سيب‌زميني مي‌تواند سال‌ها به‌عنوان يك غذاي واحد و سالم مورد استفاده قرار گيرد. سيب‌زميني پس از گندم، ذرت و برنج چهارمين محصول غذايي انسانها مي‌باشد.
تغذيه
مقادير كود شيميايي مصرفي در سيب‌زميني به‌مقدار مصرف كود دامي، كشت سال قبل، باروري طبيعي خاك، رقم موردکشت و طول فصل رشد بستگي دارد. طبق تعاريف، هر تن سيب‌زميني حدود 5/6 كيلوگرم ازت، 5/1 كيلوگرم فسفر و 10-6كيلوگرم پتاسيم از خاك برداشت مي‌كند. طبق مطالعات به‌عمل آمده كودهاي شيميايي را بايستي براساس آزمون خاك و برگ توصيه و مصرف نمود.
به‌طور‌كلي هر چقدر رقم دير‌ر‌س‌تر و دوران رشد طولاني‌تر باشد مقدار كود بيشتري مورد نياز خواهد بود. مصرف كود ازته، فراوان در خاك در اواخر دوره رشد نزديك به رسيدن غده بسيار نامطلوب مي‌باشد، در اين شرايط رشد رويشي تداوم يافته و رشد ثانويه در غده پديدار ميشود که اين موضوع ايجاب مي‌کند که بايد بيشتر كود ازته را قبل از كاشت مصرف كرد.
آماده‌سازي زمين
سيب‌زميني به تراكم خاك و وجود كلوخه در بستر بسيار حساس است. تراكم خاك از گسترش ريشه و به‌خصوص غدهبندي مناسب جلوگيري مي‌كند. وجود كلوخه‌هاي سخت در بستر كه طي فصل رشد باقي مي‌مانند، مي‌توانند به رشد غدد آسيب برسانند.
زمين مورد كاشت سيب‌زميني بايد تا عمق 90 سانتي‌متري فاقد لايه متراكم باشد و خاك تا عمق حداقل 35 سانتي‌متري به‌خوبي نفوذ‌پذير باشد. بنابراين، تلاش براي تهيه بستري با كيفيت مطلوب جهت حصول حداكثر كميت و كيفيت محصول ضرورت دارد.
کاشت
در هنگام برداشت سيب‌زميني، خاك تا عمق 15 تا 20 سانتي‌متري شكافته و باز ميشود. اين عمليات وضعيت مناسبي براي كاشت محصول بعدي به‌وجود مي‌آورد و آن‌را تسهيل مي‌سازد. بنابراين، با زمان‌بندي مناسب كاشت و برداشت انتخاب رقم مناسب، به‌خصوص در كاشت بهاره، مي‌تواند زمين را براي كاشت به موقع محصول بعدي آماده سازد.
سيب‌زميني در نواحي اقليمي با زمستان كمي سرد به‌صورت بهاره و در نواحي اقليمي با زمستان ملايم تا كمي سرد به صورت پاييزه كاشته ميشود. عواملي كه در انتخاب تاريخ كاشت سيب‌زميني مؤثرند، عبارت از احتمال سرمازدگي در كاشت پاييزه، حداقل دماي خاك در كاشت بهاره و حداكثر دماي خاك (در كشت پاييزه براي شروع جوانه‌زني و رشد)، رطوبت خاك، طول دوره رشد، رقم مورد كاشت، زمان ارائه محصول به بازار و آزاد شدن زمين براي كاشت محصول بعدي مي‌باشند.
داشت
الف – خاکدهي پاي بوته
وقتي که ارتفاع بوتههاي سيب‌زميني به حدود 25 سانتي‌متر رسيده باشند و محصول در مرحله قبل از مرحله غدهبندي قرار داشته باشد اقدام به خاکدهي پاي بوته ميشود. خاکدهي باعث ميشود اولاً استولون‌ها و غدد نزديک به سطح خاک درتاريکي قرار گيرند و رشد مناسبي داشته باشند، ثانياً با توجه به اينکه براي خاکدهي، خاک را از بين رديف‌هاي کشت بر مي‌دارند باعث نرم شدن خاک ميشود، ثالثاً جوي‌هاي بين رديف‌ها ترميم مي‌شوند و رابعاً در غددي که پوست آن‌ها به‌دليل نزديکي به سطح خاک(در عمق 2 تا 3 سانتي‌متري از سطح خاک) از سمت نزديک به سطح، سبز رنگ شدهاند رنگ سبز از بين برود رنگ سبز پوسته در چنين حالتي نشانه وجود کلروفيل وسولانين است.
خاکدهي پاي بوته‌ها در دوره کاشت بهتر است در دو مرحله انجام بگيرد که البته اين کار براي مناطقي که مشکل حادي در تأمين آب مورد نياز براي آبياري ندارند توصيه ميشود.
ب – آبياري
سيب‌زميني از گياهان حساس به خشكي محسوب ميشود. كمبود رطوبت خاك سبب كاهش زيادي در عملكرد مي‌گردد. تغييرات شديد رطوبت خاك مي‌تواند موجب بد شكل شدن و غيريكنواختي رشد غدد گردد. زيادي رطوبت خاك يا آبياري موجب شسته شدن عناصر غذايي و سموم شيميايي به اعماق خاك، توسعه بيماري‌ها و كاهش درصد ماده خشك غده ميشود.
ج – کنترل علف‌هاي هرز
دوران سبز شدن سيب‌زميني طولاني مي‌باشد و غالباً به 3 تا 4 هفته مي‌رسد. طي اين دوران، علف‌هاي هرز بدون رقيب مي‌توانند سبز شده و بر رشد سيب‌زميني پيشي بگيرند.
سيب‌زميني پس از سبزشدن نيز سرعت گسترش كمي دارد و غالباً 4 تا 6 هفته طول مي‌كشد تا توده گياهي (کانوپي) كم و بيش بسته شده و بتواند با علف‌هاي هرز رقابت نمايد. كنترل علف‌هاي هرز مزرعه سيب‌زميني با به‌كارگيري تناوب زراعي مناسب، عمليات مكانيكي و بكارگيري علف‌كش‌ها امكان‌پذيرمي‌باشد.
برداشت
براي برداشت سيب‌زميني در مزارع كوچك ممكن است از بيل استفاده شود و غدد را خارج سازند. باز كردن خاك طرفين پشته با كولتيواتور به سهولت برداشت با دست يا با ماشين كمك مي‌كند. در شرايط مكانيزه از دستگاه‌هاي مخصوص برداشت سيب‌زميني استفاده ميشود. اين دستگاه‌ها به اندازه‌ها، شكل‌ها و يا كارابي‌هاي متفاوت ساخته شدهاند.
خسارت‌هاي مكانيكي ناشي از عمليات برداشت و يا جابه‌جايي طي فرآيند انبارسازي و انبارداري به فرم‌هاي شكاف در غده (در اثر برخورد تيغه وسيله برداشت)، كنده‌شدن پوست، قطعه‌شدن غده، خراشيدن پوست، زخم سياه و زخم پوست ديده ميشود.
آفات، بيماري‌ها و علف‌هاي هرز سيب‌زميني
آفات و بيماري‌ها
آفات و بيماري‌ها در سيب‌زميني از چند منظر بسيار مهم مي‌باشند، به‌دليل اينکه مدت زمان فروش غده‌ها نسبت به بقيه محصولات طولاني‌تر مي‌باشد و در انبار جهت انتظار فروش و قسمتي براي غده بذري فصل بعد نگهداري ميشود، آفات و بيماري‌ها علاوه بر خسارت در مزرعه روي بوته و غده، در انبار هم خسارات جبران‌ناپذيري را وارد مي‌کنند که باعث نابودي کامل غدد مي‌شوند و علاوه بر هزينه توليد، هزينه انبارداري هم به ضررها اضافه ميشود.
به آفات و بيماري‌ها و علف‌هاي هرز مهم سيب‌زميني در زير اشاره شده است.
آفات مهم سيب‌زميني شامل:
- کنه‌ها
- شب‌پره‌ها (بيد سيب‌زميني)
- شته‌ها
- کرم مفطولي
- سوسک کلرادو
- سفيد بالک‌ها
بيماري مهم سيب‌زميني شامل:
- سفيدک کرکي(دروغين يا داخلي)
- سفيدک داخلي (بادزدگي سيب‌زميني) از مهم‌ترين بيماريهاي سيب‌زميني در دنيا مي‌باشد که غالباً زودتر از بقيه بيماريهاي برگي ديگر ظاهر ميشود. عامل بيماري Phytophthora infestanse مي‌باشد. ابتدا لکه آبسوخته روي برگ ظاهر ميشود و در نهايت لکه‌ها به‌هم وصل مي‌شوند و بعد از چند روز سوختگي کامل برگ اتفاق مي‌افتد و در مرحله بعد آلودگي از خاک به غده حمله مي‌کند که ابتدا پوست غده قهوه‌اي و به داخل گوشت غده هم نفوذ مي‌کند که اين عامل در انبار هم باعث پوسيدگي ميشود. استفاده از قارچ‌کش‌هاي موثر مانند اگريفوس با دز 6 ليتر در هکتار به‌محض مشاهده اولين علائم بيماري و همچنين مصرف کوپراکسي کلرايد با دز مصرف 3 در هزار و يا استفاده از غده‌هاي بذري بدون بيماري، خاکدهي خوب از جمله راه‌هاي کنترل سفيدک داخلي مي‌باشد.
از ديگر بيماريهاي سيب‌زميني مي‌توان به موارد ذيل اشاره کرد:
- شانکر سيب‌زميني
- سفيدک پودري
- پوسيدگي خشک
- نماتد سيب‌زميني
علف‌هاي هرز
علف‌هاي هرز در رقابت شديد با سيب‌زميني مي‌باشند. علف‌هاى هرز با رقابت در جذب و مصرف آب و مواد غذايي توسط گياه، موجب ضعيف شدن گياه و در نتيجه کاهش توليد مي‌شوند و به‌دليل اينکه زودتر از سيب‌زميني سبز مي‌شوند هميشه جلوتر از گياه اصلي هستند و در سيب‌زميني با بهره‌گيري از اين موضوع زماني که بوتههاي سيب‌زميني هنوز تشکيل نشده‌اند اما علف هرز سبز شده است کار مبارزه را انجام مي‌دهيم.
مهم‌ترين علف‌هاى هرز مزارع سيب‌زمينى عبارت است از: تاج خروس وحشي (Amaranthus spp)، سلمک يا سلمه تره (Chenopodium album)، قياق (Sorghum halepense)، پيچک صحرايي (Convolvulus arvensis) و خرفه (Portulaca oleracea).
توصیه تغذیه
جهت تغذیه در کشت سیب زمینی، جدول تغذیه ذیل پیشنهاد می شود.
ملاحظات اختصاصی:
-
-
- از اختلاط این محصولات با ترکیبات قلیایی و مشتقات گوگرد اجتناب شود
- در صورت نیاز به اختلاط هر کود با سایر کودها ، آفت کشها و یا هر ترکیب دیگری، حتمأ تست اختلاط و آزمایش در سطح محدود قبل از استفاده در سطح وسیع؛ انجام شود.
- از تأمین منظم و یکنواخت کود در طول زمان آبیاری اطمینان حاصل شود.
- محلول پاشی در هوای خنک (صبح زود و یا نزدیک غروب آفتاب) انجام شود.
-
ملاحظات عمومی:
-
- از اختلاط این محصولات با ترکیبات قلیایی و مشتقات گوگرد اجتناب شود
- در صورت نیاز به اختلاط هر کود با سایر کودها ، آفت کشها و یا هر ترکیب دیگری، حتمأ تست اختلاط و آزمایش در سطح محدود قبل از استفاده در سطح وسیع؛ انجام شود.
- از تأمین منظم و یکنواخت کود در طول زمان آبیاری اطمینان حاصل شود.
- محلول پاشی در هوای خنک (صبح زود و یا نزدیک غروب آفتاب) انجام شود.
| نام کالا | روش مصرف | دز مصرف | آماده سازی زمین و کاشت | جوانه زنی و رشد رویشی | گلدهی و غده زایی | پر کردن غده | بلوغ غده و برداشت |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 510 Soil Booster | سویــل بوستــر 510 | کود آبیاری | 10 لیتر در هکتار | - | - | - | ||
| 805 Amino Chelate Calbor | آمینــو کـلات کلبــر 805 | محلول پاشی | 2-3 لیتر در هزار | - | - | |||
| 1010 Amino Chelate Calcium | آمینو کلات کلسیم 1010 | محلول پاشی | 2-3 لیتر در هزار | - | - | |||
| 510 Amino Chelate Fe | آمینو کلات آهــن 510 | محلول پاشی | 2-3 لیتر در هزار | - | - | |||
| K60 | کــــا 60 | محلول پاشی | 1-2 لیتر در هزار | - | - | |||
| 510 Amino Chelate Manganese | آمینو کلات منگنز 510 | محلول پاشی | 1-2 لیتر در هزار | - | - | |||
| 222 MicroMix | میکرو میکس222 | محلول پاشی | 1/5-2/5 لیتر در هزار | - | - | |||
| 1303 Salt Gone | سالـــت گـــان 1303 | کود آبیاری | 10-20 لیتر در هکتار | - | - | - | ||
| 710 Amino Chelate Zn | آمینو کلات روی 710 | محلول پاشی | 2-3 لیتر در هزار | - | - | - | ||
| 1010 AminoPotasse | آمینـــوپتــــاس 1010 | محلول پاشی | 2-3 لیتر در هزار | - | - | - | - | |
| 123 Humic Acid | هیـومیــک اسیــد 123 * | کود آبیاری | 5-10 لیتر در هکتار | - | - | - | ||
| 2505 Nitro Micro | نیتـــرو مـیکـــرو 2505 | کود آبیاری | 10-20 لیتر در هکتار | - | - | |||
| 40-10-5 High K | ان پی کا 40-10-5 های کا | محلول پاشی | 2-3 لیتر در هزار | - | - | - | ||
| High P 10-40-10 | های پی 10-40-10 | محلول پاشی | 2-3 لیتر در هزار | - | - | - | ||
| 20-20-20 Balance | ان پی کا 20-20-20 بالانس | محلول پاشی | 2-3 لیتر در هزار | - | - | - | ||
| Potassium Calcium Nitrate | پتاسیم کلسیم نیترات | کود آبیاری | 5-10 کیلوگرم در هکتار | - | - | |||
| Potassium Calcium Nitrate | پتاسیم کلسیم نیترات | محلول پاشی | 2-3 لیتر در هزار | - | - | |||
| 1011 Growth Mixture | گروس میکسچر 1011 | بذرمال | محلول 1 درصد (مقدار آب بسته (به سایز و مقدار بذر مورد نیاز | - | ||||
| 1011 Growth Mixture | گروس میکسچر 1011 | محلول پاشی | 1-2 لیتر در هزار | - | - | - | ||
| 486 Granule | گـرانــــول 486 | به صورت نواری زیر کشت | 200-400 کیلوگرم در هکتار | - | ||||
| 486 Granule | گـرانــــول 486 | خاک دهی پای بوته | 200-400 کیلوگرم در هکتار | - | ||||
| Wokozim Granula | وکوزیم گرانول | مخلوط با خاک | 20-30کیلوگرم در هر هکتار | - | ||||
| Wokozim Granula | وکوزیم گرانول | خاک دهی پای بوته | 20-30کیلوگرم در هر هکتار | - |
توصیه آفت کش ها
جهت مبارزه با آفات، بیماری ها و علف های هرز در کشت سیب زمینی، جدول آفت کش های ذیل پیشنهاد می شود.
- با توجه به شرایط آب و هوایی مختلف و نحوه کاشت و داشت، توصیه می گردد قبل از مصرف کالا در سطح وسیع، آزمایش در سطح محدود انجام گیرد.
- در صورت استفاده نادرست و خارج از توصیه های ذکر شده در لیبل و بروشور کالاها، مسئولیتی متوجه شرکت تولیدکننده و واردکننده نمی باشد.
- تکرار مصرف، بسته به نیاز گیاه میباشد.
جهت مشاهده اطلاعات کالا، بروی نام کالا در جدول کلیک نمایید
| روش مصــــرف | دز مصــــرف | |
|---|---|---|
| 101 Foliar Soap | صابـون محلـول پـاشـــی 101 * | محلول پاشی | شستشوی گیاه و کاهش جمعیت آفت 2در هزار |
| 301 Surfactant | سورفکتانت 301 ** |
* صابـون محلـول پـاشـــی 101: همراه با آفت کش ها و کودهای محلول پاشی با دز 1 در هزار و جهت شستشوی گیاه و کاهش جمعیت آفات با دز 2 در هزار
**سورفکتانت 301: در تمامی محلول پاشی ها همراه با آفتکش ها و کودها، قابل توصیه و مصرف می باشد ( دز مصرف 250 سی سی در هزار)
کمبودها
بیماری ها
علفهای هرز
